| ngõ | dt. Cổng ngoài, cửa rào, cách sân trước nhà: Cửa ngõ; Của phù-vân để ngoài ngõ; Chiều chiều ra ngõ đứng trông, Ngõ thì thấy ngõ người không thấy người (CD). // X. Ngã: Ngõ ba, ngõ tư, ngõ hẻm, ngõ hậu; Rào đường đón ngõ. // trt. Để, cho, hầu, hoạ ra, có phương-tiện đến một mục-đích nào. |
| ngõ | tt. Khôn-ngoan, hiểu biết nhiều: Hiền ngõ, tài ngõ. |
| ngõ | - d. 1 Đường nhỏ và hẹp trong làng xóm, phố phường. Ngõ phố. Đường ngang ngõ tắt. 2 (cũ, hoặc ph.). Cổng vào sân nhà. Bước ra khỏi ngõ. Trong nhà chưa tỏ ngoài ngõ đã tường (tng.). |
| ngõ | dt. 1. Đường nhỏ và hẹp trong khu nhà ở: ngõ phố o Nhà ở trong ngõ. 2. Lối đi, từ cổng vào nhà: bước ra khỏi ngõ o Trong nhà chưa tỏ ngoài ngõ đã tường (tng.). |
| ngõ | dt Con đường hẹp đưa vào một số nhà: ăn mày quen ngõ (tng); Người quen, ngõ thuộc, vui nào vui hơn (Huy Cận). |
| ngõ | dt. Cổng ngoài đường đi vào trong khu nhà ở: Đóng ngõ. Trong nhà chưa tỏ, ngoài ngõ đã hay (T.ng) Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời (Ng.Du) Ngr. Lối đường đi nhỏ: Ngõ hẻm. |
| ngõ | .- d. 1. Đường đi từ cổng ngoài vào nhà. 2. Con đường nhỏ: Ngõ xóm. |
| ngõ | Cổng ngoài đường đi vào trong khu nhà ở: Đóng ngõ. Nghĩa rộng: Lối đi vào trong khu nhà người ta ở: Ngõ hẻm. Văn-liệu: Thông tỏ ngõ-ngàng. Của phù-vân để ngoài ngõ. Ma nhà chưa tỏ, ma ngõ đã hay. Trong nhà chưa tỏ, ngoài ngõ đã hay (T-ng). Ngựa ai buộc ngõ ông cai, Hoãn ai mà lại ở tai bà nghè (C-d). Hoa chào ngõ hạnh, hương bay dặm phần (K). Tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời (K). |
Mình định đi đâu thế này ? Trương cũng không biết là định đi đâu ? Thấy có gió mát ở một cái ngõ con đưa lại , chàng rẽ vào cốt ý đi ngược chiều gió cho mát. |
ngõ ấy bao giờ cũng lội. |
| Nhưng đến khi đ ngang hàng rào sắt , chàng chậm bước lại hồi hợp vì nghe có tiếng Thu ở trong vườn cười nô đùa lẫn với tiếng trẻ con : Rung giăng rung giẻ đắt trẻ đi chơi , đến ngõ nhà trời... Chàng đánh diêm hút thuốc lá để lấy cớ ngừng lại và để Thu chú ý đến ; chàng quay nhìn vào vườn nhưng mắt bị chói ánh lửa diêm không trông rõ gì cả. |
| Giữa vườn có nóc nhà lá ; theo cái ngõ con đi vào thời thấy sáng sủa phong quang như nhà một người ẩn sĩ. |
Lúc ra ngõ thấy bên giậu có bông hoa hồng mới nở , Liệt bỗng nảy ra một ý hay , liền hái trộm bông hoa , trở về buồng , vò nát mấy cánh hoa , rồi xoa lên má : đôi má hồng như tăng cái sắc của nàng lên nhiều lắm. |
Một hôm Liệt đón ngõ gọi một người thầy bói vào xem , có cả ông Bá ngồi đó. |
* Từ tham khảo:
- ngõ hầu
- ngõ hẻm
- ngõ hẻm hang cùng
- ngõ ngách
- ngó
- ngó